اصول مناظره و آزاداندیشی با تکیه بر مناظره‌های امام رضا(ع)

از شیوه‌های تبیین معارف دینی در مکتب اهل بیت(ع)، در مواجهه با اندیشه‌های مخالفان اسلام، مناظره‌ها و احتجاج‌هایی بوده است که ائمه معصومین( ع) یا تربیت‌یافتگان آنها در طول تاریخ انجام دادند. این مقاله که به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی به رشتة تحریر درآمده با نگاه تدبرمحورانه به‌دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که مهم‌ترین اصول حاکم بر مناظره و آزاداندیشی از منظر امام رضا(ع) چیست؟ بر اساس تحقیق به‌عمل آمده در مناظره‌های امام رضا(ع)،آشنایی با مکاتب و مذاهب، بیان اصول و معیارهای عقلانی، آزادگی و روح علمی و تسلط بر علوم از مهم‌ترین اصول مناظره نزد حضرت رضا(ع) است. مهم‌ترین اصول آزاداندیشی نزد آن حضرت، سلامت انگیزه، پاسداشت صاحبان اندیشه، انصاف علمی و جلوگیری از مواردی همچونداوری عجولانه، اسطوره‌گرایی و شخصیت‌پرستی، نوگریزی و نوشیفتگی، بیگانه‌پرستی و خودکم‌بینی، دل‌بستگی‌های حزبی و جناحی و وابستگی حاکمیت سیاسی است. این اصول کاربردی، می‌تواند الگویی برای تدوین سند چگونگی یک مناظرۀ صحیح و اخلاق‌محور در میان تمامی اندیشمندان ادیان و مذاهب در سراسر دنیا باشد و در این صورت است که می‌توان گفت آزاداندیشی، منجر به رفتارهایی که موجب انحطاط ارزش‌های اخلاقی انسان است، نمی‌شود.